Jedna malo poznata prevodilačka avantura Danila Kiša - tri Mađarske pesme Mihajla Vitkovića

Abstract

Danilo Kiš je prevođenje poezije smatrao stvaralačkim radom jednakog ranga kao i pisanje. Sebe je shvatao kao „promašenog pesnika" i svoje je lirske impulse ostvarivao prevodeći, veoma uspešno i neumorno, vrhunsku poeziju sa francuskog, ruskog i mađarskog jezika, nikada ne radeći po narudžbini, već prevodeći pesnike koje je birao rukovodeći se sopstvenim poetskim senzibilitetom, pesnike koji su mu bili duhovno i po izrazu bliski. Prevođenje sa mađarskog u Kišovom slučaju ima posebnu specifičnu težinu, budući da je on, sticajem porodičnih i istorijskih okolnosti, od malih nogu paralelno usvajao dva jezika, mađarski i srpski. Iako nije bio hungarolog, mađarsku je književnost upoznavao samostalno, kao autodidakt, i imao je veoma širok i svestran uvid u istoriju mađarske literature kao i u njena savremena strujanja (potpomognut, razume se, i veoma dobrim poznavanjem jezika), te je stoga mađarsku književnost doživljavao kao nešto „svoje". Kiš je sa mađarskog jezika preveo 270 pesama od 25 različitih pesnika. Velika većina tih pesnika (njih 22) pripadaju dvadesetom veku (ili su pripadnici generacije tzv. mađarske klasične moderne ili, pak, Kišovi savremenici). U ovom radu se, međutim, nakon pregleda najvažnijih Kišovih prevodilačkih načela, analiziraju Kišovi prepevi upravo jednog od tri mađarska pesnika koji pripadaju devetnaestom stoleću: Mihajla Vitkovića. Naime, ovaj dvojezični pisac iz Ugarske koji je živeo i stvarao na prelomu 18. i 19. stoleća, čini izuzetak u bogatom prevodilačkom opusu Danila Kiša, jer njegova lirika niukoliko nije mogla bili bliska onim lirskim svetovima sa kojima je Kiš, kroz prevođenje, tako rado uspostavljao bliske kontakte. Vitković je, međutim, tada već iskusnom prevodiocu i piscu Kišu poslužio kao dobra mentalna vežba i duhovna avantura.

This paper deals with one, in details so far not examined, aspect of Danilo Kiš's poetry translation work. Not only that he was one of the most prolific Yugoslav modern writers, Danilo Kiš also used to be an extremely productive translator. Only from Hungarian language, he translated 270 poems from 25 different writers. Although most of them were 20th century poets, Kiš experimented with 19th century poetic works, as well. One of his rarely mentioned translating adventures was the encounter with the poems of a bilingual Serbo-Hungarian writer Mihajlo Vitković (1877-1929), whose three poems, written in a classicistic manner, he translated into Serbian in 1979. Kiš had a very well developed, serious translation poetics, in which he states that he always have chosen to translate those poetic works which fitted in with his own spiritual world. In this case, however, he translated a poet who could not be familiar with him in any way, so he used this translation as a good opportunity for a special kind of a poetic training. The aim of the paper is to demontrate this statement through empirical analysis of these translations.