Natprirodno u Šekspirovom Makbetu - novoistorijska tumačenja

Abstract

U ovom radu su izložena četiri novoistorijska tumačenja natprirodnog u Makbetu - veštica i njihovih proročanstava - iz pera najuticajnijih predstavnika ove postmoderne kritičke prakse: Stivena Malejnija, Pitera Stalibrasa, Lenarda Tenenhausa i Stivena Grinblata. Za razliku od tradicionalne kritike koja nastoji da u književnom delu otkrije koherentnost i ponudi jedno, jedinstveno tumačenje, novi istorizam tumači književna dela u njihovom istorijskom i političkom kontekstu, iz mnoštva različitih perspektiva. Kroz shvatanje kulture kao teksta, odnosno kroz čitanje književnih tekstova naporedo sa neknjiževnim, i kanonskih naporedo sa marginalizovanim, novoistoričari proširuju domete saznanja o renesansi. Tako se u shvatanju konkretnog proučavanog fenomena napuštaju ekstremni stavovi tradicionalne kritike koja se vešticama bavila ili kroz otkrivanje istorijskih tričarija iz domena srednjovekovnog i renesansnog vračanja ili je pak isticala njihov psihološki simbolizam, i oni bivaju zamenjeni novim mogućim značenjima: veštičje vradžbine se ukazuju kao retorika zavere protiv države, a same veštice kao način konceptualizacije društvenog poretka. Ima i mišljenja da veštice predstavljaju puko teatarsko sredstvo za oglašavanje subverzije i njeno asimilovanje u dominantni poredak, kao i onih da veštice imaju veze sa najdubljim ličnim strepnjama i strahovima kralja Džejmsa I.

This paper examines four new historicist interpretations of the supernatural in Macbeth - the witches and their prophecies - by the most influential repre­sentatives of this critical practice: Stephen Mullaney, Peter Stallybrass, Leonard Tennenhouse and Stephen Greenblatt. Unlike traditional criticism which attempts to discover coherence within a literary work and to offer a single, unique inter­pretation, new historicism interprets literary works from the various perspectives of their historical and political contexts. Understanding culture as a text, reading literary texts along with the non-literary, and canonized texts along with the marginalized, new historicists offer a more comprehensive knowledge of the Renaissance. By analyzing the concrete phenomenon of the supernatural, new historicists abandon the extreme attitudes of traditional criticism, which either attempted to discover historical trivia of Mediaeval and Renaissance witchcraft, or insisted on the psychological symbolism of the witches. Instead, witches and witchcraft become the rethoric of treason, a way to conceptualize the social system, a device of subversion and its containment, and a manifestation of the deepest personal fears and anxieties of King James I.